Hoe kun je het bes­te avond­s­o­zen van Schol­ek­sters tel­len?

Een deel van de Scholeksters broedt in het binnenland, waar ze rond februari arriveren. De eerste weken worden ze regelmatig op avondsozen gezien (we noemden dit “slaapplaatsen”, maar ze slapen er bijna niet, zie https://www.scholekster.org/nieuws/scholekster-weekend-14-wieringerwerf). Scholeksters zijn vaak trouw aan een avondsoos, maar ze kunnen ook uitwisselen tussen locaties. Als dit regelmatig gebeurt dan zijn simultaantellingen nodig om geen vogels te missen of dubbel te tellen.

In het vroege voorjaar nemen de aantallen toe door nieuwe aankomsten en later nemen ze weer af omdat vogels vaker in hun territorium blijven. Volstaat een enkele telling rond de datum met gemiddeld de hoogste tellingen of zijn er meerdere tellingen in de beste periode nodig?

Bruno Ens

Figuur 1. (Avond)soos in het binnenland van Texel.

Om erachter te komen wat de beste telstrategie is zijn tellingen uitgevoerd en kleurringen afgelezen op drie avondsozen bij de stad Groningen.

Het aantalsverloop verschilt tussen de avondsozen [figuur met aantalsverloop op de 3 avondsozen opnemen]. Er is ook variatie tussen dagen. Deze is gerelateerd aan schommelingen in de dagelijkse maximumtemperatuur. Na een relatief warme dag gaan er minder vogels naar de avondsoos. Dus als je in een periode van enkele dagen moet kiezen op welke datum je gaat tellen, kies dan voor de dag met de laagste maximumtemperatuur.

Het aantal gekleurringde vogels dat wisselt van avondsoos is beperkt. Er is geen sterk wisselende voorkeur voor een avondsoos, dus het uitvoeren van simultaantellingen is niet nodig.

Figuur 2. Het dagelijks maximum aantal Scholeksters in 2023 per avondsoos. De simultaantellingen zijn weergegeven met donkere staven. Bron: Nienhuis, Jeroen & Zomer, Henri. (2025).

Het piekmoment verschilt tussen locaties en is variabel tussen dagen, dus met een eenmalige telling op gemiddeld de beste datum is de kans groot om dag met het hoogste aantal te missen. De beste manier om tot het aantal vogels op een avondsoos te komen is meerdere tellingen uitvoeren en het maximum te gebruiken.

In de periode met de hoogste aantallen komen individuen niet elke dag naar de avondsoos. Hierdoor is het maximumaantal op een avondsoos kleiner dan de omvang van de lokale populatie. Dus als je wilt weten hoeveel vogels er in een gebied zitten moet je dat op een andere manier bepalen.

Het volledige artikel verscheen recent in de Grauwe Gors. Klik hier om het te downloaden.